Hepimizin içinde bulunduğumuz ilişkilere dair bazı değerlendirmeleri var. Bu değerlendirmeleri ilişkiye dair, partnerimize dair hislerimiz ve düşüncelerimiz meydana getiriyor. Yakın olduğumuz, romantik ilişkide olduğumuz kişilerin bizi gerçekten sevip sevmedikleri, dertlerimizle, mutluluklarımızla içten bir şekilde ilgilenip ilgilenmedikleri, hayatlarımızı ne ölçüde önemsedikleri, bizi ne kadar destekledikleri hepimizin zihninde bir ölçüde dönüp duran sorulardan. Bu sorulara, bir başkasının -partnerimizin- bize yaklaşımına dair kendi içimizden verdiğimiz yanıtlara, literatürde algılanan partner duyarlılığı (APD) deniyor. APD, tam tanımıyla; bir kişinin partneri tarafından ne derece anlaşıldığı, önemsendiği, ilgi ve onay gördüğü konusundaki algılarına karşılık gelmekte (Reis, 2012). İlişkide olduğum bu insan beni ve yaşamımı, hedeflerimi, hayallerimi, dertlerimi, acılarımı içten bir şekilde umursuyor mu? Bunlara saygı duyuyor mu? Beni gerçekten anlıyor mu ya da anlamaya çabalıyor mu? Tüm bunlar partnerimizi aslında bize karşı ne ölçüde duyarlı bulduğumuzu anlamada aracı olarak kullandığımız sorular. Sesli bir şekilde sormuyorsak da iç dünyamızda değerlendirdiğimiz, karşılık bulmaya çalıştığımız noktalar…
Peki partnerimizin bize karşı ne derece duyarlı olduğunu düşünmemizin ne önemi, ne anlamı var? Aslında epey bir şeye hizmet ve etki ettiğini söyleyebiliriz bu sorunun yanıtının. Keza araştırmalar gösteriyor ki, partnerlerini duyarlı olarak algılayan kimselerin hem ilişkiye dair yaklaşımları hem de kişisel olarak deneyimleri çok daha pozitif. Örneğin bu kimselerin; duygu düzenleme becerilerinin ve psikolojik iyilik hallerinin daha yüksek olduğu, kaygı düzeylerinin daha düşük olduğu bilinmekte (Tasfiliz, Cetiner, Selçuk, 2020, Selcuk & Ong, 2013). İlişkilerinde neler olup bittiğine baktığımızda ise partnerini daha duyarlı değerlendiren kişiler daha güçlü bir ilişki tatmini ve yakınlık duygusu tecrübe ediyorlar. Bununla birlikte onlar da partnerlerine karşı hedef ve umutlarına kavuşmasına katkı sunmada daha destekleyiciler ve olumsuzluklara karşı da daha affediciler (Debrot, Cook, Perrez, & Horn, 2012; Fekete, Stephens, Mickelson, & Druley, 2007; Feeney, 2004). Demek ki bizler eşimizin/ sevgilimizin bizi gerçekten önemsediğini, onayladığını, desteklediğini; bize değer verdiğini ve saygı duyduğunu düşündüğümüzde hem ilişkimiz güçleniyor hem de kişisel olarak daha iyi bir ruh hali içinde oluyoruz. Öyleyse evet, ilişkide partnerimizi bize karşı ne derece duyarlı bulduğumuz kayda değer ölçüde önemli…
Tüm Bu Bilgiler Pratikte Ne İşime Yarayacak?
Bu bulgular, bir partner olarak karşımızdaki kişiye iletişimimizde daha açık, daha net ve ihtiyaçlarımızı ifade etme konusunda daha cesaretli olma konusunda kıssadan hisseler sunabilir bizlere. Yeterince anlaşılmadığımızı, duyulmadığımızı hissettiğimizde bunlara sahip çıkmak; dillendirmek, karşımızdakine açmak meselenin bizi ne denli etkilediğini bildiğimizde daha kolay ve yapılabilir hale gelebilir. Partnerimize daha ilgili bir yaklaşıma, daha çok onaylanmaya, duyulmaya ihtiyacımız olduğunu; bunları yeterince hissedemediğimizi söylediğimizde ilişki adına daha dönüştürücü adımlar atmak her iki taraf için de söz konusu olabilir, elbette tüm taraflar bunun için gönüllüyse.
Bir yandan da aynı özeni ve duyarlılığı karşıdakine gösterme; daha önemseyen, daha destek sunan, daha çok anlama gayretinde olan bir partner olmak diğerinin de, bizim de ilişkiden aldıklarımıza ciddi ölçüde katkı sunacaktır. Algıladığımız duyarlılık tamamen bireysel bir değerlendirme olduğundan aslında diyebiliriz ki her iki taraf da bu konuda emek ve hassasiyet göstermeli. Keza sonucunda herkesin ilişkiden aldıkları büyüyecek ve kıymetlenecek.
Üzerine düşünmeye, cevapları kendi içimizde ve ilişkimizde aramaya değer sorular uyandırmış olmak dileğiyle…
Yazan: Stajyer Klinik psikolog Zozan Ayluçtarhan
Kaynaklar:
Debrot, A., Cook, W. L., Perrez, M., & Horn, A. B. (2012). Deeds matter: Daily enacted responsiveness and intimacy in couples’ daily lives. Journal of Family Psychology, 26(4), 617.
Feeney, B. C. (2004). A secure base: responsive support of goal strivings and exploration in adult intimate relationships. Journal of personality and social psychology, 87(5), 631.
Fekete, E. M., Stephens, M. A. P., Mickelson, K. D., & Druley, J. A. (2007). Couples’ support provision during illness: The role of perceived emotional responsiveness. Families, Systems, & Health, 25(2), 204.
Reis, H. T. (2012). Perceived partner responsiveness as an organizing theme for the study of relationships and well-being.
Selçuk, E. ve Ong, A. D. (2013). Perceived partner responsiveness moderates the association between received emotional support and all-cause mortality. Health Psychology, 32(2), 231-235. doi: 10.1037/ a0028276
Taşfiliz, D., Selçuk, E., Günaydın, G., Slatcher, R. B., Corriero, E. F. ve Ong, A. D. (2018). Patterns of perceived partner responsiveness and well-being in Japan and the United States. Journal of Family Psychology, 32(3), 355–365. doi: 10.1037/ fam0000378
