“Ben” ile “öteki”… Var olduğumuzdan beri bir şekilde çevremizdeki her şeyle doğrudan ya da dolaylı iletişim halindeyiz. Ötekiyle ilk ilişkimiz doğduğumuzda bakım verenle başladı. Bu nedenle bakım veren kendiliğimizi anlamlandırmamızda önemli rol oynadı.
Kişinin kendinin farkına varabilmesi için ötekinin farkına varması, sınırlarla ben ve diğerlerini ayırabilmesi gerekir. Çünkü kendimizi tanımlamak için ötekine ihtiyacımız vardır. Kişinin bu şekilde kendini ayırabilmesiyle de “ötekilik” kavramı ve “kendilik” kavramı oluşur.
Kişinin beni ayırabilmesi karşısındaki bir ötekinin de kabulü demektir aslında. Ve bir şekilde “ben “ve “öteki” otantiklik içinde kendi diyaloğunu sürdürür, kendiliği anlamak içinde “öteki” yi anlamak gerekir.
İlk bakım verenden sonra öteki çevresi olur ve kişi kendini çevresine göre tanımlamaya, ayırmaya başlar. Çünkü içine doğduğumuz toplum bizim bir parçamız/kendiliğimiz olur. Ve kişi bu şekilde kendilik kimliğini kazanırken aynı zamanda grup kimliğini de edinmiş olur. Grup kimliği bazen ileride karşılaşılacak ötekilere ait önyargıları da barındırabilir. Kişi “ben”i oluştururken kültürünü, dinini de katar ki, bu aslında anlaşılabilirdir. Fakat ötekini sadece öteki olduğu, ben gibi olmadığı için “ben”e bir tehdit olarak algılarsa işler burada sarpa sarabilir. Ötekinin ötekiliğine tahammül edememe, ötekine öteki olma alanı açılamadığında günümüzde yaşanan şeytanlaştırmalar, savaşlar ve kıyımlar başlar. Mesela yabancı düşmanlığı, etnik çatışmalar, soykırımlar, dini gruplar arasındaki çatışmalar ve bunlarla ilişkili yıkıcı önyargılı tutum ve davranışları örnek olarak gösterebiliriz.
Kısacası “ben” ve “öteki” arasındaki ilişkilenme ve ötekiliğe tahammül biterse “ötekileştirme” başlar.
Kaynakça
- Efil,Ş.,2016, Kendini ‘Öteki’nde Fark Etmek: Ben- Öteki İlişkisinin Felsefi Uzantıları, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi,5(2)
- Göka,E., Yüksel,V., Göral,S., 2006, İnsan İlişkilerinde Yansıtmalı Özdeşim, Türk Psikiyatri Dergisi,17(1), syf:46-54
- İnan,E., 2015, Narsistik Kişilik Örgütlenmesinin Bağlanma Kuramı Çerçevesinde Ele Alınması: Vaka Örneği,AYNA Klinik Psikoloji Dergisi,2(1), syf:1-12
- İlhan, R., Çevik,A., 2003, Önyargıların Psikolojisi:Psikodinamik Bir Gözden Geçirme, DOI: 10.7816
Yazar: Senem Cenal