Klasik Görüş
Tercih dönemi stresi, sınav sonucu belirlenene kadar anlaşılamayan ancak tercih döneminin içine girildiğinde tercih yapacak öğrencilerin oldukça endişeli hale gelmelerine neden olabilen bir dönemdir. Sınav dönemin de dahi stres yapmayan birçok öğrencinin tercih döneminde gelecek kaygısı ve bunun gibi birçok sebepten dolayı pek çok zaman kararsızlık yaşayabildiklerine şahit oluyoruz.
Gençlerde tercih kaygısı kendisini şu şekilde belli eder:
- Çevrem tatmin olur mu?
- Maddi sorun yaşar mıyım?
- İleri de iş bulabilir miyim?
- Takdir görür müyüm?
- Sosyal çevre edinebilir miyim?
- Kendimi kabul ettirebilir miyim? ve daha fazlası…
Her koşulda, önce tercih yapacak adayların kendilerini iyi tanımaları öncelikli gerekliliktir. Adaylar ilgi duydukları alanları ve kişisel yeterliliklerinin farkında olarak tercih yapmalıdır. Yaptığımız tercihler hayat yolunda ilerlerken hayatımızı şekillendiren virajlar gibidir. Üniversite tercihi de bu kritik virajlardan bir tanesidir. Yapılacak tercihin hayatta ulaşmak istediğiniz hedefleri karşılayıp sizi tatmin edip etmeyeceğine dikkat edilmelidir. Adaylar ileride kendilerini görmek istedikleri ve yaparken mutlu olacağı mesleği düşünerek karar vermelidir. Hayat boyu yapmaktan sıkılmayacağınızı düşündüğünüz ve o mesleği icra ederken zevk alacağınız mesleği seçmelisiniz.
Gence Tercih Tavsiyesi
Bir diğer önemli husus ise üniversitelerin eğitim konusundaki performansıdır. Her üniversite farklı bölümlerde uzmanlaşmıştır.
- Seçtiğinizin bölümün hangi üniversitede daha iyi imkanlarla size sunulduğunu araştırmanız gerekir. Seçtiğiniz bölüm ve üniversitenin akademik kadrosu ve ilerde alacağınız ders programı muhakkak incelenmelidir. Öte yandan üniversite bizi ilerideki yaşama hazırlayan önemli bir basamaktır.
- Bu nedenle akademik olanakların dışında, üniversitenizin sosyal aktiviteleri ve uluslararası alanda size sağlayacağı avantajlara bakılmalıdır.
- Bir üniversite kampüsünden neler beklediğinize bağlı olarak okulların internet sitelerinden kampüsleri ve kampüs içi aktiviteleri muhakkak incelemelisiniz.
- Eğer gerekiyorsa yurt şartları ve olanakları da önemli etkenlerden biridir.
- ÖSYM’nin hazırlamış olduğu tercih kılavuzu muhakkak incelenmelidir. Özel koşulları olan bölümleri isteyecek adaylar için yardımcı olacak bir kaynaktır. Gerekirse tercih danışmanlığı merkezlerinden veya okullardaki rehber öğretmenlerden yardım alınabilir.
Alternatif Görüş
Bu gibi tercih yaparken dikkat edilecek hususları, neyi arzuladığımızı bilmemiz gerektiğini hep duyarız, okuruz, dinleriz. Doğrudur da ama şu bakış açısını da atlamamamız önemlidir.
Yukarıda maddelenmiş soruların cevaplarını sorgulamak, bu soruların cevaplarıyla beraber bir tercih yapmaya çalışmak ve o tercihi yapmaya çalışırken kaygılı hissetmek çok anlaşılırdır. Kaygı kişinin hayat yolunu çizmeye çalışırken önünü görmesine yardımcı olabileceği gibi eğer sürekli negatif senaryolarla gencin gelecek temsillerini ürkütücü kılıyorsa genci ve ailesini zorlayabilir.
Bu tercihi yaptıktan sonra ya pişman olursam, ya iş bulamazsam, ya mutlu olmazsam…
Burada unutulmaması gereken şey gencin yaptığı tercihin hayatını şekillendirmek konusunda çok belirleyici olduğunu sürekli düşünmek değil, hayat yolunu çizmeye ve şekillendirmeye devam edebileceği önünde bir çok fırsat daha olduğunu hatırlatan bir iç ses oluşturmak gerektiğidir. Hayat esnektir. Zihin esnektir. Hayatta yürünecek yol tek bir tercihle başka yolların önünün tıkandığı bir yol değildir. Bir çok yolun, alternatifin, manzaranın olduğu bu yol siz yürürken size kaygı, heyecan, keyif, umutsuzluk, umut gibi birçok birbiriyle çelişen duyguyu bir arada barındırabilir. Gittiğiniz yolun manzarası size keyif vermezse yolunuzu değiştirebilmek ya da yürüdüğünüz yolu keyifli kılabilmek adına imkanlar var olmaya devam edecektir. Yeter ki o alternatiflerin varlığını aklınızda tutabilin.
Bu iç sesi gencin oluşturabilmesi için ailesinin bu sesle gence sakinleştirici, yatıştırıcı, yardımcı bir işlev göstermesi elzemdir.
Şu an bunu yapmayı, şu mesleği icra etmeyi arzuluyorsun ancak ilerde şu an düşündüğün kadar memnun olmazsan hayat yolunu tekrar şekillendirebilecek fırsatlar olacağından ve yaratabileceğinden eminim.
Ne güzel bir cümle…
Tercih Dönemi Tuzakları
Tercih döneminde öğrencinin duyguları uçlarda seyretmeye başlayabilir. Ya sıralamasından çok yüksek tercihler yapar (düşük ve yakın tercihleri yazmaz) ya da çok düşük tercihlerden oluşan bir tercih listesi hazırlayabilir. Yüksek tercih yaparak kendisini çevresine ve kendisine ispat etmek isteyebilir. Düşük tercih yapması, özgüven ve özsaygı sorunu yaşadığını gösterebilir. Tercihleri daha gerçekçi şekilde yapabilmek için gencin duygularını dinlemesi ve regule edebilmesi önemlidir. Regule edebilmesi yani duygularını kendisine faydalı olabilecek şekilde düzenleyebilmesi için o duygulara kulak verebilmek ve kendini anlamaya çalışmak anlamlı olacaktır. Bu süreçte rehberlik, profesyonel psikolojik destek ve ebeveyn desteğinin gencin duygularını tanımlayıp düzenleyebilmek konusundaki işlevi mühimdir.
Tercih Döneminde Ailelerin Etkisi
Karar verme ve tercih aşamasında ailenin etkisi çok büyüktür. Hayatta çoğu konuda olduğu gibi ailemizden etkilenerek kararlar veririz. Bu aşamada onları dinlemeli ve kararlarına saygı duymalıyız elbette fakat her şeyden önce adaylar bu tercihin kendi tercihleri ve kendi hayatları olduğunu unutmamalıdırlar. Üniversite tercihi son derece stresli, geleceğe dair kaygı uyandıran ve zorlu bir süreçtir. Bu nedenle adayların ailelerinden adayları strese sokmak yerine destek olması beklenir. Özellikle çocuklarıyla aynı fikirde olmayan ebeveynler bu süreçte daha yapıcı ve dikkatli olmalıdır.
