Yeni Anne Olmak
Anne olmanın güzel ve olumlu tarafları, yaşanabilecek zorlukların çok az olacağını düşündürebilir. Ancak bebek doğduğunda; durumlar bazen düşünüldüğü gibi yolunda, huzurlu ve mutlu mutlu gitmez. Doğum sonrasında yeni bir anne, duygusal dalgalanmaları çokça yaşar. “Bana kimse bundan bahsetmemişti!?” diye cümleler kurulabilir örneğin. Oysa bir bebeğe alışmak, onun da annesine alışması; üzüntünün, gözyaşlarının, kaygının, heyecanın, sevincin ve zorluğun bir arada yaşanmasıyla olur. Yaşanan duyguların çeşit çeşit olması da normaldir. Kadınlar, anne adayları, anneler, annelik rolünün neleri içerdiğini bilmek isteyenler süreçlerin nasıl geliştiğini öğrenirlerse yaşanması muhtemel zorluklar en aza iner.
Bebeğin Doğumu ve Anne
Kadınlarda; gebelik süreci, doğum ve doğumdan sonraki dönemler yaşamında önemli evreleri oluşturur. Annelik rolünün ve yeni sorumlulukların eklenmesi, vücutta oluşan fizyolojik değişikliklere uyum sağlama süreci ve ebeveynliğe geçiş annenin psikolojik olarak yıpranmasına neden olabilir.
Ailenin yeni üyesi olan bebek; kendisiyle birlikte ebeveynlerinin duygularını, düşüncelerini etkiler. Birçok anne bebeğe bakım verme sürecinde, vücudundaki hormonal değişikliklerin de tetiklemesiyle stres, uykusuzluk, yorgunluk ve üzüntü yaşayabilir. Annelik hüznü (bebek hüznü) denilen bu durum oldukça yaygın görülür. Doğumdan sonra ilk günlerde başlayıp iki hafta kadar sürebilir.
Lohusa Depresyonu (Doğum Sonrası/Postpartum Depresyon) Nedir?
Bazı annelerde bebek hüznünde görülen duygular iki hafta sonrasında da devam edebilir. Anne bebeğe bakım vermeyi sürdürse de ona duygusal olarak yakın hissetmeyebilir, mutsuz, kızgın ve yorgun olabilir. Yaşadığı şiddetli duygular bebeğe bakım vermesini de zorlaştırabilir. Burada bir duygu durum bozukluğu söz konusudur. Annenin tedavi almaması durumunda doğum sonrası depresyonu kötüye doğru gidebilir ve bu durum aylarca sürebilir.
Lohusa depresyonunun oluşmasında bazı risk etmenleri bulunur. Annenin psikolojik geçmişi, stresle başa çıkmada hangi yolları izlediği, beklentileri, istenen bir gebelik olup olmadığı, evlilik sorunları, işsizlik, büyük yaşam olayları yaşaması (ölüm vb.) gibi etkenler lohusa depresyonunun öngörülebilmesine karşı ipuçları sunar.
Psikanalitik Bakış Açısından Lohusa Depresyonu
Psikanalitik kuram, depresyona ayrılık ve kayba verilen tepki olarak bakar. Lohusa depresyonunu ise özellikle yas bağlamında ele alır. Bebeğin doğumuyla beraber kadınların, önceden kendilik kavramında (kişinin bilinçli-bilinçdışı, zihinsel ve fiziksel tüm özelliklerini kapsayan biricik bütünlüğü) yer edinmiş kimi rolleri geride bırakması söz konusu olur. Bu süreçte de bazen geride bırakılan rollerin bazen tamamlanmamış hayallerin bazen de doğumdan önce olunan kişinin yası tutulabilir. Çünkü “anne olmakla” beraber bağımsızlığın, sosyal statünün, önceki yaşam tarzının ve beden imajının kaybı yaşanır.
Lohusa (Doğum Sonrası) Depresyonun Tedavisi
Doğum sonrası depresyonda; uzman, danışanın depresyon şiddetine ve ihtiyacına bağlı olarak çeşitli yöntemlerle tedavi sürecini başlatır. Tedavi yöntemleri arasında; psikoterapi almak, emziren anneler için güvenli olan ilaç tedavisine başlamak, destek gruplarına katılmak (benzer deneyimleri yaşayan annelerle bir araya gelip yalnız olmadığınızı hissetmeyi sağlar) ve öz bakımı geliştirme yolunda adımlar atmak (düzenli egzersiz yapmak, beslenmeye dikkat etmek ve kendinize ait küçük zamanlar oluşturmak gibi) yer alır.
Lohusa Depresyonu Önlenebilir mi?
Lohusa depresyonun gelişmesini önlemek ve gebelik süreçlerinin neleri içerdiğine dair bilinçlendirmek adına pek çok hastanede anne adaylarına bilgilendirme yapılmakta ve psikoeğitim verilmektedir.
Anne adaylarının doğacak bebeklerine dair düşünceleri ve beklentileri de önemlidir. Gerçekçi beklentilere sahip anne adayları, annelik rolüne ve doğum sonrasındaki döneme daha kolay uyum sağlarlar.
Annelerin doğum sonrası depresyon geçirip geçirmeyeceği noktasında, babaların daha fazla bakım ve destek sağlaması da olumlu anlamda rol oynayabilir.
Yazan: Psikolog Berfin Karakaya
